Du học ngành công nghiệp bán dẫn – Cơ hội vàng trong kỷ nguyên vươn mình của đất nước

Ngành công nghiệp bán dẫn đang nổi lên như một lĩnh vực chiến lược toàn cầu, và Việt Nam, với tốc độ phát triển kinh tế nhanh chóng, đang từng bước khẳng định vị thế của mình trong chuỗi cung ứng bán dẫn.

Từ ngắn hạn đến dài hạn, tiềm năng của Việt Nam trong ngành này không chỉ nằm ở nguồn lao động dồi dào mà còn ở khả năng chuyển mình từ một quốc gia gia công sang một trung tâm thiết kế và chế tạo chip đầy triển vọng.

Tuy nhiên, hành trình này không thiếu thách thức, đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục, kỹ thuật, và cơ sở hạ tầng.

Ngành công nghiệp bán dẫn là gì?

Ngành công nghiệp bán dẫn (Semiconductor) là một lĩnh vực phức tạp và quan trọng của nền kinh tế toàn cầu, tập trung vào thiết kế, sản xuất và bán các thiết bị bán dẫn. Những thiết bị này, thường được gọi là “chip” hoặc “mạch tích hợp” (IC), là nền tảng của các thiết bị điện tử hiện đại.

Ngành công nghiệp bán dẫn là xương sống của công nghệ hiện đại, đóng một vai trò quan trọng trong việc cung cấp năng lượng cho công nghệ hiện đại. Từ điện thoại thông minh đến AI, chất bán dẫn là trung tâm của mọi thiết bị điện tử.

Hiện nay, công nghiệp bán dẫn đang chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ nhờ vào sự phát triển của IoT (Internet of Things), AI, và 5G. Điều này mở ra nhu cầu cấp thiết về nguồn nhân lực chất lượng cao, được đào tạo bài bản từ những chương trình giáo dục tiên tiến.

Sự phát triển của ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam

Ngành công nghiệp bán dẫn đang ngày càng trở nên quan trọng trên toàn cầu và Việt Nam đang nổi lên như một nhân tố chủ chốt do một số yếu tố chiến lược. Đặc biệt thị trường Việt Nam đang trong kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ với những chính sách thu hút đầu tư của Chính phủ.

Những điểm sáng tích cực

Sáng kiến của Chính phủ và Quan hệ đối tác chiến lược:

• Chính phủ Việt Nam đã nhận ra tầm quan trọng chiến lược của ngành công nghiệp bán dẫn và đang tích cực thúc đẩy sự phát triển của ngành này.
• Quyết định số 1018/QĐ-TTg vạch ra chiến lược toàn diện cho sự phát triển của ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Điều này bao gồm các ưu đãi cho đầu tư và R&D.
• Việc tăng cường quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam-Hoa Kỳ đã thúc đẩy hơn nữa động lực của ngành, thu hút các gã khổng lồ bán dẫn toàn cầu.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI):

• Việt Nam đã thu hút FDI đáng kể vào hệ sinh thái bán dẫn của mình. Sự hợp tác của NVIDIA với Việt Nam là một ví dụ điển hình về tầm quan trọng ngày càng tăng của đất nước trong lĩnh vực bán dẫn và AI. Quan hệ đối tác này sẽ thúc đẩy sự phát triển của cơ sở hạ tầng và chuyên môn về AI ở Việt Nam, củng cố vị thế của đất nước trên bản đồ công nghệ toàn cầu.
• Các khoản đầu tư đáng chú ý bao gồm:
  • Việc Amkor Technology mở rộng cơ sở đóng gói bán dẫn tại tỉnh Bắc Ninh, với kế hoạch tăng đáng kể năng lực sản xuất.
  • Cơ sở lắp ráp và thử nghiệm hiện tại của Intel tại Thành phố Hồ Chí Minh, một phần quan trọng trong hoạt động toàn cầu của họ.
  • Hana Micron đầu tư lớn vào các cơ sở đóng gói và kiểm tra.
• Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hiện có 174 dự án FDI đăng ký trong lĩnh vực bán dẫn của Việt Nam, với tổng vốn đầu tư gần 11,6 tỷ USD.

Nhu cầu thị trường ngày càng tăng:

• Nhu cầu bán dẫn ngày càng tăng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm điện tử tiêu dùng, ô tô (đặc biệt là xe điện) và viễn thông, đang thúc đẩy tăng trưởng.
• Sự tăng trưởng nhanh chóng của lĩnh vực điện tử tiêu dùng ở Việt Nam, được thúc đẩy bởi quá trình đô thị hóa và thu nhập khả dụng ngày càng tăng, là một yếu tố quan trọng.
• Việc mở rộng mạng 5G ở Việt Nam cũng đang làm tăng nhu cầu.

Phát triển nguồn nhân lực:

• Việt Nam đang đầu tư vào các chương trình giáo dục và đào tạo để phát triển lực lượng lao động lành nghề cho ngành công nghiệp bán dẫn.
• Có sự tập trung vào việc tăng số lượng kỹ sư bán dẫn thông qua các chương trình đại học và đào tạo chuyên ngành.
• Có sự thúc đẩy lớn để cải thiện cơ sở hạ tầng giáo dục kỹ thuật của quốc gia.

Dữ liệu và dự báo thị trường:

• Các báo cáo chỉ ra rằng thị trường bán dẫn của Việt Nam được dự báo sẽ tăng trưởng đáng kể trong những năm tới.
• Các dự báo cho thấy định giá thị trường dự kiến sẽ tăng đáng kể, với các dự báo đạt tới 31,39 tỷ USD vào năm 2029.
• Ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng vượt bậc vào năm 2024, tạo ra doanh thu ấn tượng 18,7 tỷ USD, phần lớn được thúc đẩy bởi các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).
• Việt nam đang trở thành một địa điểm rất quan trọng cho các công việc OSAT (Outsourced Semiconductor Assembly and Test) (Gia công lắp ráp và kiểm thử bán dẫn).

Tiềm năng ngành công nghiệp bán dẫn ở Việt Nam

Ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để chuyển mình từ một mắt xích nhỏ trong chuỗi cung ứng thành một trung tâm quan trọng của khu vực.

Trong ngắn hạn, lĩnh vực giáo dục được dự đoán sẽ là “người hưởng lợi chính” từ làn sóng đầu tư vào ngành bán dẫn tại Việt Nam. Nhu cầu nhân lực chất lượng cao trong ngành này đang tăng mạnh, kéo theo sự cần thiết phải nâng cấp các chương trình đào tạo kỹ thuật, đặc biệt ở các trường đại học và cao đẳng.

Các công ty bán dẫn quốc tế như Intel, Samsung – vốn đã hiện diện tại Việt Nam – đang thúc đẩy nhu cầu về kỹ sư lành nghề, buộc hệ thống giáo dục phải nhanh chóng thích nghi. Đây là cơ hội để Việt Nam xây dựng nền tảng nhân lực vững chắc, đáp ứng không chỉ nhu cầu trong nước mà còn chuẩn bị cho những bước tiến xa hơn trong chuỗi giá trị bán dẫn.

Nhìn xa hơn, trong trung hạn, Việt Nam có tiềm năng trở thành một trung tâm mới của khu vực trong lĩnh vực OSAT (Outsourced Semiconductor Assembly and Test – lắp ráp và kiểm tra bán dẫn).

Với lợi thế về chi phí lao động cạnh tranh và vị trí địa lý gần các thị trường lớn như Trung Quốc, Hàn Quốc, Việt Nam hoàn toàn có thể tận dụng thế mạnh gia công để vươn lên tham gia vào giai đoạn thiết kế chip – một bước tiến đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao hơn.

Sự chuyển đổi này không chỉ tăng giá trị gia tăng mà còn giúp Việt Nam khẳng định vai trò trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Về dài hạn, tiềm năng thực sự của ngành bán dẫn tại Việt Nam nằm ở khả năng tham gia vào thiết kế và chế tạo chip, nhưng điều này phụ thuộc lớn vào việc phát triển lực lượng lao động có kỹ năng.

Một đội ngũ kỹ sư thiết kế mạnh mẽ, kết hợp với các công ty trong nước đủ năng lực, sẽ là chìa khóa để Việt Nam tiến vào giai đoạn chế tạo – lĩnh vực đòi hỏi công nghệ tiên tiến và vốn đầu tư khổng lồ.

Báo cáo của Vietcap nhấn mạnh: “We think rising costs and capex requirements in chip manufacturing is a vital concern for both the Vietnamese government and companies to consider in building a fab in Vietnam.”

Chi phí xây dựng một nhà máy sản xuất chip (fab) có thể lên đến hàng tỷ USD, chưa kể yêu cầu về công nghệ và bảo trì, là thách thức lớn đối với cả chính phủ và doanh nghiệp Việt Nam.

Với sự chuẩn bị đúng đắn, Việt Nam có thể biến thách thức thành bàn đạp để ghi dấu ấn trong ngành công nghiệp công nghệ cao toàn cầu.

Xem thêm: Xu hướng các ngành hot trong tương lai 2025 – 2030

Các khía cạnh ngành công nghiệp bán dẫn

Ngành công nghệ bán dẫn là nền tảng của mọi thiết bị điện tử hiện đại, từ điện thoại thông minh, máy tính, đến ô tô tự lái và các hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI). Các con chip bán dẫn đóng vai trò là bộ não xử lý thông tin, điều khiển mọi hoạt động của thiết bị.

Thiết kế (Thiết kế mạch tích hợp – Integrated Circuit Design)

• Bao gồm việc tạo ra các bản thiết kế cho các thiết bị bán dẫn.
• Các kỹ sư sử dụng phần mềm chuyên dụng (ví dụ: các công cụ tự động hóa thiết kế điện tử hoặc EDA) để thiết kế các mạch phức tạp.
• Giai đoạn này đòi hỏi đầu tư đáng kể vào nghiên cứu và phát triển (R&D).

Sản xuất (Fabrication or “Fab”)

• Đây là quá trình tạo ra các thiết bị bán dẫn về mặt vật lý.
• Nó bao gồm các kỹ thuật phức tạp và chính xác cao, chẳng hạn như:
  • Chế tạo tấm bán dẫn: Xây dựng các chip trên các lát silicon mỏng (tấm bán dẫn).
  • Quang khắc: Sử dụng ánh sáng để chuyển các mẫu mạch lên tấm bán dẫn.
  • Ăn mòn: Loại bỏ vật liệu không mong muốn.
  • Pha tạp: Đưa tạp chất vào để thay đổi các đặc tính điện của chất bán dẫn.
• “Fab” đòi hỏi đầu tư vốn lớn và hoạt động trong môi trường phòng sạch.

Lắp ráp, Kiểm tra và Đóng gói (Assembly, Testing, and Packaging – ATP)

• Sau khi các tấm bán dẫn được xử lý, các chip riêng lẻ được cắt, kiểm tra chức năng và đóng gói.
• Đóng gói bảo vệ các chip và cung cấp các kết nối điện.

Những công ty hàng đầu trong lĩnh vực bán dẫn:

• Nhà sản xuất thiết bị tích hợp (IDM): Các công ty thiết kế, sản xuất và bán chip của riêng họ (ví dụ: Intel, Samsung, Texas Instruments).
• Xưởng đúc: Các công ty chuyên sản xuất chip được thiết kế bởi các công ty khác (ví dụ: TSMC, GlobalFoundries).
• Các công ty bán dẫn Fabless: Các công ty thiết kế chip nhưng thuê ngoài sản xuất cho các xưởng đúc (ví dụ: Nvidia, AMD, Qualcomm).
• Nhà sản xuất thiết bị: Các công ty cung cấp thiết bị chuyên dụng được sử dụng trong sản xuất bán dẫn (ví dụ: ASML, Applied Materials, Lam Research).

Vì sao nên du học ngành công nghệ bán dẫn?

Mục tiêu Chính phủ đề ra đến năm 2030, Việt Nam thuộc nhóm 3 nước dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo, trung tâm phát triển một số ngành, lĩnh vực công nghiệp công nghệ số mà Việt Nam có lợi thế.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, quốc gia đang đối mặt với thách thức cấp bách về nguồn nhân lực chất lượng cao.

Tình trạng thiếu hụt lao động có tay nghề và khoảng cách kỹ năng ngày càng gia tăng, đòi hỏi những giải pháp chiến lược và dài hạn. Trong bối cảnh đó, du học ngành công nghiệp bán dẫn nổi lên như một hướng đi tối ưu.

Nhu cầu nhân lực chất lượng cao:

• Ngành công nghiệp bán dẫn đòi hỏi nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn sâu và khả năng nghiên cứu, đổi mới.
• Việc du học ngành công nghiệp bán dẫn tại các quốc gia có nền giáo dục tiên tiến sẽ giúp sinh viên Việt Nam tiếp cận với những kiến thức, công nghệ và phương pháp đào tạo hiện đại nhất.
• Sau khi tốt nghiệp, họ sẽ trở thành lực lượng lao động chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam.

Thu hẹp khoảng cách kỹ năng:

• Khoảng cách kỹ năng là một trong những thách thức lớn nhất đối với sự phát triển của ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam.
• Du học ngành công nghiệp bán dẫn sẽ giúp sinh viên Việt Nam tiếp thu những kỹ năng chuyên sâu, kỹ năng mềm và kinh nghiệm làm việc thực tế mà hiện tại Việt Nam còn thiếu.
• Họ sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển giao công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực và nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam.
• Những sinh viên này sẽ trở thành những chuyên gia, nhà khoa học và nhà lãnh đạo trong ngành công nghiệp bán dẫn, góp phần đưa Việt Nam trở thành một trung tâm sản xuất và nghiên cứu bán dẫn hàng đầu trong khu vực và trên thế giới.

Gia tăng cơ hội việc làm:

• Khi mà các tập đoàn bán dẫn lớn trên thế giới đang đầu tư vào Việt Nam, thì cơ hội việc làm cho những người có tay nghề cao trong lĩnh vực này rất lớn.
• Việc đi du học sẽ tăng thêm cơ hội được làm việc tại các tập đoàn lớn đó.

Các quốc gia hàng đầu để du học ngành công nghệ bán dẫn

Khi nói đến du học ngành công nghiệp bán dẫn, một số quốc gia nổi bật với nền tảng giáo dục và công nghệ tiên tiến, tạo điều kiện lý tưởng cho sinh viên phát triển sự nghiệp trong lĩnh vực.

Hoa Kỳ

• Hoa Kỳ là trung tâm công nghệ hàng đầu thế giới, với nhiều trường đại học, trung tâm nghiên cứu, viện khoa học hàng đầu như MIT, Stanford, và Caltech.
• Các trường đại học ở Hoa Kỳ cung cấp các chương trình đào tạo đa dạng, từ bậc cử nhân đến tiến sĩ, với cơ hội nghiên cứu và thực tập tại các công ty hàng đầu như Intel, NVIDIA, và AMD.

Hàn Quốc

• Hàn Quốc là một trong những cường quốc về công nghiệp bán dẫn, với các tập đoàn lớn như Samsung và SK Hynix.
• Các trường đại học ở Hàn Quốc chú trọng vào đào tạo thực tiễn, với các phòng thí nghiệm hiện đại và chương trình hợp tác với các doanh nghiệp.

Nhật Bản

• Nhật Bản có lịch sử lâu đời trong ngành công nghiệp bán dẫn, với nhiều công ty hàng đầu về thiết bị và vật liệu bán dẫn.
• Các trường đại học ở Nhật Bản có các chương trình đào tạo chuyên sâu về công nghệ bán dẫn, với cơ hội nghiên cứu tại các phòng thí nghiệm tiên tiến.

Đài Loan

• Đài Loan là nơi đặt trụ sở của TSMC, công ty sản xuất chip bán dẫn lớn nhất thế giới.
• Các trường đại học ở Đài Loan có thế mạnh về các ngành kỹ thuật, đặc biệt là công nghệ bán dẫn.

Cơ hội nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp ngành công nghệ bán dẫn

Tốt nghiệp ngành công nghệ bán dẫn mở ra cánh cửa cho một loạt các cơ hội nghề nghiệp hàng đầu tại các công ty công nghệ. Ngành công nghiệp bán dẫn là nền tảng của công nghệ hiện đại và nhu cầu về các chuyên gia không ngừng tăng lên.

Core Engineering Roles:

• Process Engineer: Đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển và tối ưu hóa quy trình sản xuất cho các thiết bị bán dẫn. Tập trung vào việc cải thiện hiệu quả, giảm thiểu lỗi và đảm bảo chất lượng sản phẩm.
• Design Engineer (Integrated Circuit Designer): Thiết kế các mạch phức tạp tạo thành nền tảng của chip bán dẫn. Sử dụng phần mềm và công cụ chuyên dụng để tạo và kiểm tra thiết kế chip.
• Test Engineer: Thiết kế và thực hiện các quy trình kiểm tra để đảm bảo chức năng và độ tin cậy của các thành phần bán dẫn. Đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát chất lượng.
• Equipment Engineer: Bảo trì và khắc phục sự cố các thiết bị phức tạp được sử dụng trong các cơ sở sản xuất bán dẫn. Đảm bảo dây chuyền sản xuất hoạt động trơn tru và hiệu quả.
• Research and Development (R&D) Engineer: Phát triển các vật liệu, quy trình và công nghệ mới nhằm nâng cao lĩnh vực công nghệ bán dẫn.
• Quality Assurance Engineer: Giám sát và duy trì các tiêu chuẩn chất lượng của sản phẩm.

Các vai trò hỗ trợ khác:

• Applications Engineer: Là người thu hẹp khoảng cách giữa các nhà sản xuất bán dẫn và khách hàng, cung cấp hỗ trợ và trợ giúp kỹ thuật.
• Technical Sales Engineer: Kết hợp chuyên môn kỹ thuật với kỹ năng bán hàng để quảng bá và bán sản phẩm.
• Supply Chain and Operations Engineer: Tối ưu hóa việc lập kế hoạch, tìm nguồn cung ứng, sản xuất và phân phối các sản phẩm bán dẫn.
• Facility Engineer: Những chuyên gia này làm việc trên cơ sở hạ tầng của các nhà máy sản xuất bán dẫn.

Ngành công nghiệp bán dẫn là một lĩnh vực năng động và không ngừng phát triển, mang đến nhiều cơ hội cho những người có kỹ năng và trình độ học vấn phù hợp. Sinh viên tốt nghiệp không chỉ giới hạn trong các tập đoàn sản xuất chip mà còn có thể làm việc trong các ngành liên quan như ô tô thông minh, y tế công nghệ cao, hàng không vũ trụ,….

Du học ngành công nghệ bán dẫn không chỉ mang lại kiến thức chuyên môn sâu rộng mà còn mở ra cơ hội nghề nghiệp toàn cầu với mức lương hấp dẫn. Nếu bạn đam mê công nghệ và muốn góp phần vào cuộc cách mạng số, đây chắc chắn là ngành học xứng đáng để đầu tư thời gian và công sức.